Toppen van bomen
Vroeger was het heel normaal om een boom te toppen, maar nu is het aangetoond dat toppen van bomen vrijwel altijd slecht is voor de boom. Wilde u een boom laten toppen en heeft u na het lezen van onderstaande argumenten nog vragen neemt u dan gerust contact op met PKS Boomverzorging
Binnen de huidige boomverzorging is er al jaren consensus dat toppen niet meer kan. Dit blijkt ook uit dat toppen volgens de meeste gemeentes gelijk staat aan kappen en dat er dus net zo goed een kapvergunning vereist is als voor het weghalen van een boom.
Waarom het “Bomen Toppen” moet stoppen!
Het toppen van bomen is is misschien wel de meest schadelijke snoeimethode die wij kennen. Toch, ondanks dat al meer dan 25 jaar de (vak) literatuur en tijdens congressen de voor bomen schadelijke effecten van het “Toppen van bomen” wordt uitgelegd, blijft het een veel gebruikte snoei maatregel. Je kan stellen vakmensen bomen niet zomaar zullen toppen, maar helaas zijn er ook veel broodzagers die dit allemaal niet zoveel interesseert en de opdrachtgever op termijn met de problemen laat zitten.
Bomen zijn levende organismen net als mensen. Het verwijderen van de takken zal een boom op korte termijn vaak wel overleven, maar de kwaliteit van leven wordt drastisch ontregeld. Net als bij mensen die ledematen moeten missen na een trauma. Toppen is voor een boom ook een trauma. Krantenartikel
Dit artikel legt uit waarom het “Toppen van bomen” geen acceptabele snoeitechniek is.
Wat is Toppen?
“Toppen” is het lukraak afzagen van boomtakken tot stompen of zijtakken die niet groot genoeg zijn om het eind taakfunctie over te nemen. Andere benamingen voor het “Toppen” zijn; Kandelaberen, Kandelaren en Knotten.
De meest gebruikte reden voor het toppen van bomen is dat de boom “te groot” wordt. Tuinbezitters hebben vaak het idee dat hun boom te groot is geworden voor hun tuin. Mensen zijn soms bang dat een grote boom gevaar kan opleveren. Het ”Toppen” echter biedt geen oplossing voor het kleiner houden van de boom en het verminderen van het gevaar. Eigenlijk, zal door het “Toppen” op de langere termijn het gevaar alleen maar toenemen! Het is een fabel dat een boom die je in de hoogte snoeit meer in de breedte gaat groeien! “Toppen” maakt de boom gestrest.
Onderstaande foto is een voorbeeld van een getopt bos. Deze bomen zijn te dode opgeschreven en zullen binnen 10 jaar gerooid moeten worden. Waarom niet gelijk de bomen weghalen? Of een vakman de bomen laten snoeien zodat de bomen met behoud van kroon nog vele jaren hadden kunnen blijven staan. Veiliger en mooier.
Bij het “Toppen” wordt vaak 50 to 100% van de blad dragende kroon van de boom verwijderd. Omdat de bladeren de “voedselfabriekjes” van de boom zijn, wordt door het in één keer verwijderen van teveel aan blad(knoppen), de boom uitgehongerd. Het wegnemen van een zo groot percentage van de kroon doet bij de boom een soort van overlevingsmechanisme in werking stellen. De boom moet zo snel mogelijk nieuwe bladdragende takken aanmaken om te zorgen dat zij weer voedsel kan produceren voor stam en wortels. De boom activeert de slapende knoppen onder de snoeiwonden. Deze knoppen maken heel snel zo veel mogelijk twijgen. Om voldoende nieuwe twijgen aan te maken, moet de boom putten uit haar energiereserves aanwezig in de stam en wortels. Door de onverwachte vraag naar zo veel opgeslagen energie zal de boom serieus verzwakken en soms zelfs binnen 3-5 jaar (als de energiereserves op zijn) sterven.
Een gestreste boom heeft onvoldoende weerstand om zich te beschermen tegen aantastingen door schimmels, bacteriën, virussen en insecten. De grote open wonden leggen het binnenste van de boom (wat normaal gesproken beschermd wordt door de schors) bloot als toegangspoort voor aantastingen en infecties. De boom is niet in staat om de wonden af te sluiten tegen aantastingen, veel schadelijke organismen worden extra aangetrokken door de geur van deze open wonden.
“Toppen” veroorzaakt Rot!
De beste plaats om een tak af te zagen is net buiten de takkraag waar de tak vast zit aan de stam (of grotere tak). De boom is biologisch gezien toegerust om zulke wonden af te grendelen, in ieder geval wanneer de boom gezond is en de wond niet groter is dan 10 cm doorsnede. Zaagsnedes gemaakt in de doorgaande tak maakt wonden die de boom niet kan afgrendelen. Het blootgelegde hout zal gaan rotten. Er zijn maar weinig bomen die het grote aantal grote wonden veroorzaakt door het “Toppen”kunnen afgrendelen. De rottingsorganismen (met name schimmels) hebben daardoor vrij pad om zich door de gehele boom te verspreiden.
De populier op onderstaande foto 10 jaar geleden getopt. Nu is de boom zo rot dat ik mijn sondeerstok dwars door de boom kan steken. Dit is van buiten niet goed zichtbaar, maar men kan zich wel voorstellen dat dit een gevaarlijke boom is geworden.
“Toppen” kan leiden tot zonnebrand
Een boom heeft in de zomer duizenden bladeren en twijgen die naast het produceren van energie ook een deel van het zonlicht tegen houden. Wanneer een boom onvoldoende blad kan aanmaken in het voorjaar zal de stam en takken van de boom bloot staan aan U.V. stralen en hitte. Dit kan veroorzaken dat het cambium weefsel, vlak onder de schors afsterft, last krijgt van kankergezwellen of opensplijt. Vooral beuken zijn hier extreem gevoelig voor.
“Toppen” maakt een boom gevaarlijk.
Het overlevingsmechanisme dat de boom snel meerdere scheuten doet aanmaken onder elke afgezaagde stomp heeft uiteindelijk zeer nadelige gevolgen voor de boom. De scheuten ontstaan uit knoppen die in de bast zitten van de oude tak. Anders dan bij normaal ontwikkelde zijtakken die zich in een kamertje van overlappend stam of takweefsel ontwikkelen, worden deze nieuwe scheuten alleen vastgehouden in de buitenste laag stam of takweefsel. De nieuwe scheuten groeien snel, soms wel 2.5 meter per jaar! Helaas zijn de scheuten gevoelig voor breuk, vooral tijdens harde wind. Het ironische is dat terwijl het doel was om de boom lager en veiliger te maken, de boom alleen maar gevaarlijker is geworden en nog sneller gaat groeien na het “toppen”.
“Toppen” maakt een boom lelijk
De natuurlijke takstructuur van een boom is een wonder van de natuur. Bomen vormen een variëteit aan vormen en groei-eigenschappen, allemaal met hetzelfde doel; om zoveel mogelijk zonlicht op te vangen met hun bladeren. Het “Toppen” verwijdert de uiteinden van de takken waarbij lelijke stompen achterblijven. “Toppen” verwoest onherstelbaar de natuurlijke perfecte vorm van een boom. In de winter ziet een “getopte” boom er vormloos en toegetakeld uit. In de zomer is het een dichte bal bladeren zonder zichtbare takken die een boom juist haar karakter geven. Een “getopte” boom zal nooit meer in staat zijn haar volledige natuurlijke vorm terug te krijgen.
“Toppen” maakt een boom duur
Een getopte boom is veel duurder in onderhoud als een goed gesnoeide boom. Als de boom het “Toppen” al langer dan 3 jaar overleeft, zal deze elke paar jaar opnieuw moeten worden getopt. Wanneer je een “getopte” boom niet elke paar jaar opnieuw topt zullen er na een aantal jaren veel takken spontaan uit de boom breken. Wanneer de boom door het “Toppen” dood gaat moet deze alsnog worden weggehaald. Een goed gesnoeide volwassen boom hoeft, maar eens in de 5 tot 15 jaar te worden gesnoeid Aan “Getopte” bomen kleven ook nog een aantal verborgen kosten. Een “Getopte” boom kan zelfs de onroerend goed waarde naar beneden brengen. De vormloze “Getopte” bomen worden meer gezien als extra onderhoudsposten. Een gezonde goed onderhouden boom kan juist de waarde met 10 tot 20 % verhogen. Een andere mogelijke kostenpost van “Getopte” bomen is de mogelijke aansprakelijkheid. “Getopte” bomen zijn extra breukgevoelig en kunnen daardoor gevaarlijk zijn. Aangezien door een gerechtelijke deskundigen het “Toppen” van bomen gezien wordt als een onacceptabele snoeimethode, kan een rechter besluiten dat de boomeigenaar aansprakelijk is voor de door de "Getopte” boom aangerichte schade.
Het kan ook anders........
Soms is het nodig om de omvang van een boom te verkleinen. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als een boom met haar takken te dicht bij een bouwwerk komt of wanneer buren moeite hebben de takken van uw boom boven hun tuin. Voor de boom is het veel beter om in die gevallen (gefaseerd) hele takken rondom aan de onderzijde of aan één zijkant weg te nemen. De boom wordt dan soms asymmetrisch, maar dit heeft geen gevolgen voor de stevigheid van de boom. De takken van een boom in het bos beginnen ook pas heel hoog en aan de bosrand zie je dat bomen ook maar aan één zijde takken hebben. Vaak wordt als reden om een boom te toppen, gezegd dat de boom te veel licht weg neemt. Een getopte boom neemt echter na een aantal jaren veel meer licht weg als een boom die helemaal niet, of vakkundig gesnoeid is. Er komt veel meer licht in huis en de tuin wanneer met gewoon de onderste takken van een boom wegneemt.
Zijn er nu echt onoverkomelijke problemen met de hoogte van een boom, dan is het beter om de bestaande boom weg te halen en een nieuwe boom te planten van een soort die van nature nooit hoger wordt als de maximaal gewenste boomhoogte.
Uw boom laten snoeien door een specialist
Het snoeien van bomen is een specialistisch en gevaarlijk werk. Een goede boomspecialist heeft de kennis en ervaring om bij het snoeien van uw boom rekening te houden met de reactie van de boom op de snoei ingreep. Een goede boomspecialist kijkt zeker 20 jaar vooruit! Een goede boomspecialist zal altijd veiligheidslijnen en gordels gebruiken tijdens het werken in de boom. Hoveniers en tuinmannen zijn vaak niet kundig genoeg om voor uw boom de juiste maatregelen te treffen. Het inhuren van een boomspecialistisch bedrijf is ook verzekeringstechnisch verstandiger.
Hoe herkent u een boomspecialist
- Een goed boomspecialist noemt zich boomverzorger of boomspecialist en niet:
Tuinman, Houthakker, boomchirurg, Hovenier, Boomzager of Klusjesman. - De boomspecialist hoort u een bon of factuur te geven.
- Vraag of de boomspecialist in het bezit is van het diploma European Tree Worker
- Vraag aan de boomspecialist hoe hij/zij denkt aan te kunnen tonen dat hij/zij een goed boomspecialist is.
- Vraag hoe vaak de boomspecialist naar vakgroep bijeenkomsten gaat (b.v. K.P.B. Bijeenkomsten) en hoe hij zijn vakkennis bijhoudt.
Vermijd "boomspecialisten" die: Het toppen van bomen adviseren of aanprijzen. Een boomspecialist met kennis van zaken weet dat het bomen “Toppen” schadelijk is voor bomen en hij kan u ook uitleggen waarom.
Voor het snoeien van bomen gebruikmaakt van stalen punten die hij in de bast van de boom zet. Deze zogenaamde klimsporen beschadigen de boom ernstig en dienen alleen gebruikt te worden wanneer een boom wordt gekapt.
Deze is een bewerking vanuit het Engels. Oorspronkelijke Titel “Why Topping Hurts Trees” uitgegeven door de: International Society of Arboriculture
In het Nederlandse Bewerkt door:
Ing. Frans van Vugt
Tarzan Boom- & Snoei specialisten
Aanvullingen door Paul van Otterloo, PKS Boomverzorging.
Gepubliceerd met toestemming van Tarzan Boomverzorging. Waarvoor dank.